0
Terug naar overzicht

Een kind helpen met rouwen

14/02/2019
Redactie
Delen:
Kind helpen met rouwen

Hoe jong ze ook zijn, elk kind rouwt na een overlijden. Op een aantal punten wijkt het rouwproces van een kind af van dat van een volwassene. Dit heeft te maken met het feit dat het denkproces van kinderen tot en met twaalf jaar nog niet volledig is ontwikkeld. Een kind helpen met rouwen is daarom heel belangrijk. Zeker omdat de manier waarop het rouwproces verloopt, bepalend kan zijn voor de rest van zijn of haar leven.

Hoe uit een kind zijn verdriet na een verlies?

Rouw bij kinderen is vaak zichtbaar via het gedrag. Dit komt omdat zij vaak niet weten hoe ze met deze gevoelens van rouw en verdriet om moeten gaan. De volgende vormen van gedrag kunnen opvallend zijn:

  • Agressie
  • Boosheid
  • Ontkenning
  • Concentratieproblemen
  • Onrust
  • Stil en opvallend lief; zoekend naar aandacht

Elk kind heeft zijn eigen manier van gevoelens uiten. Toch zijn er wel vormen van gedrag en gevoelens die vaak voorkomen. Hoe deze gevoelens dan weer geuit worden, is weer heel persoonlijk en per kind verschillend. Ook rouwen kinderen niet continu. Het rouwen gaat op en af. Een kind kan plotseling overdonderd worden door verdriet, maar het moment daarna weer vrolijk naar buiten rennen om te gaan spelen.

Kinderen kunnen pas later gaan rouwen

Jonge kinderen gaan vaak pas rouwen als de situatie weer als 'veilig' gezien wordt. Neem als voorbeeld een peuter die zijn moeder verliest. Het eerste jaar gedraagt hij zich misschien alsof er niks aan de hand is, terwijl daarna opeens slaapproblemen optreden en het kind misschien prikkelbaar gedrag gaat vertonen. Belangrijk als ouder is om in te zien dat het verdriet tijdelijk is weggestopt en dus in een later stadium naar boven komt. Belangrijk is om gehoor te geven aan dit verdriet. Het wegstoppen ervan kan tot ernstige problemen leiden. Denk aan een onverwerkt trauma bijvoorbeeld. Omdat kinderen per levensfase anders omgaan met verdriet, is het belangrijk om per leeftijd de verschillen in rouw en gedrag te herkennen, zodat je hier op kunt inspelen als volwassene. Onderstaand daarom een uitleg per fase.

Peuters & kleuters

Peuters leven in een fantasiewereld en hebben nog geen besef van de dood en het feit dat dit definitief is. Woorden als 'nooit' en 'voor altijd' zeggen hen eigenlijk nog niets. Als ze verdrietig zijn is dat omdat ze hun moeder op dat moment missen, niet omdat ze beseffen dat zij nooit meer terugkomt. Als volwassene is het belangrijk dat je hen laat voelen dat je er bent. Probeer eens door de ogen van het kind te kijken en beantwoord hun vragen, keer op keer. Eerlijkheid en openheid zijn hierbij belangrijk. Zo leren ze ook wat de dood inhoudt.

Kinderen van 7 tot 9 jaar

Deze leeftijdsgroep begrijpt het wel, maar weet er vaak niet mee om te gaan. Vanaf hun zevende levensjaar kunnen kinderen verbanden leggen tussen verschillende gebeurtenissen. Dit maakt ze kwetsbaar, angstig en vol verwarring. Ze begrijpen dat de dood definitief is, maar willen niet anders zijn dan de kinderen uit hun omgeving, waardoor ze bepaalde gebeurtenissen kunnen gaan verzwijgen. Als volwassene kun je hen helpen door rust en ruimte te creëren. Een plek waar ze zichzelf kunnen zijn en hun verdriet mogen uiten. Laat ze met rust wanneer zij met hun vriendjes zijn, maar open bijvoorbeeld een gesprek als jullie thuis op de bank zitten.

Kinderen van 10 tot 12 jaar

Enerzijds krijgen kinderen in deze leeftijdsgroep een bepaalde onafhankelijkheid, anderzijds zijn ze stiekem ook nog afhankelijk van hun ouders. Wanneer zij te maken krijgen met een sterfgeval, zullen ze behoefte hebben aan steun en troost. Toch kunnen ze de neiging hebben dit te verbloemen, omdat ze niet kinderachtig willen zijn. Dit kan zich uiten in prikkelbaar en moeilijk gedrag. Wat je ook vaak ziet in deze leeftijdsgroep is dat er steun wordt gezocht bij leeftijdsgenoten. Soms meer dan bij de ouders. Als volwassene is het belangrijk om te zorgen voor open communicatie. Geef ze het gevoel dat ze vragen mogen stellen en ben te allen tijde eerlijk.

Kinderen van 13 tot 18 jaar

In deze leeftijdsfase is het besef eigenlijk het grootste. Daarnaast is dit ook de fase waarin het 'puberen' begint, wat an sich al een heftige periode is. De kinderen uit deze groep maken zich langzaam los van familie en willen onafhankelijk zijn. Ze gaan experimenteren en richten zich veel op hun vrienden. Als ze te maken krijgen met een overlijden, kan dit ongelofelijk lastig zijn. Ze willen graag troost, maar ook onafhankelijk zijn. Daarnaast voelen ze zich vaak verantwoordelijk voor andere gezinsleden, waardoor ze zichzelf soms vergeten. Als volwassene is het belangrijk om deze persoon niet te vergeten, aangezien hij of zij dit vaak indirect zelf wel doet. Praten is the key, ook al is hier soms wat hulp van buitenaf voor nodig.

Een kind helpen met rouwen: extra tips

  • Als je zelf heel veel verdriet hebt, is het vaak lastig om het verdriet van je eigen kind er ook nog bij te hebben. Denk dan eens na over hulp van buitenaf en praat hierover met je kind. Twee stichtingen die mogelijk hulp kunnen bieden zijn Stichting Achter de Regenboog & Stichting In de Wolken
  • Als er een familielid overlijdt is het kind niet alleen een geliefde kwijt, ook de tijdsbestedingen met hem of haar verdwijnen opeens. Probeer deze momenten toch in stand te houden, door bijvoorbeeld een ander familielid in te schakelen waar het kind een goede band mee heeft
  • Ook een kind heeft emoties. Als hij of zij een keer driftig is, heb hier dan begrip voor, maar maak het wel bespreekbaar wanneer het ernstige vormen aanneemt
  • Geef ruimte aan herinneringen. Bekijk samen foto's, knutsel samen een fotolint in elkaar of kijk leuke filmpjes terug
  • Ga de dood niet uit de weg en praat erover. Want waarom wel praten over een geboorte van een kindje, maar niet over de dood van een dierbare? Het leven is nou eenmaal een tijdlijn van leven en dood. Dat jij je kind vertelt hoe het leven in elkaar steekt, geeft hem alleen maar de mogelijkheid om met de juiste kennis aan het volwassen leven te beginnen.

Een kind helpen met rouwen: heb jij er ervaring mee en zo ja: hoe ervaar jij dit of heb jij dit ervaren? We horen graag je verhaal in een reactie onder dit artikel. Bron: Radboud MC

Delen:

Leveranciers

Wist je dat er ook coaches zijn die gespecialiseerd zijn in rouwverwerking? Onderstaande rouwcoaches kunnen we van harte aanbevelen:
Bekijk alle leveranciers

Reacties (5)

Reactie van Co op 14 mrt. 2023 14:03
"Ja ik lees verschillende verhalen , ik ben mijn man sinds kort overleden ook kwijt ,ik mis hem elke dag ,dus zit behoorlijk in een rouw proces , oké heb zorg en hulp via huisarts , mijn dochter helaas raak ik ook kwijt , nee dit is te veel , heb geen kleinkinderen niemand meer maar wel een verstandelijk beperkt meisje die uit huis woont ,en zij af en toe met begeleiding naar mij toekomt een weekend , ik merk dat zij nu heel verdrietig soms is , maar ze is heel introvert uit zich moeilijk , wat Je ook vraagt aan haar , Zij was wel aanwezig , bij het gebeuren maar we konden geen afscheid meer nemen , hij was al ver weg , wel hier thuis gebeurt , ja en dan zit je met veel problemen papieren rompslomp enz , ook kleding alles hangt er nog , dit is ook zeer moeilijk , gewoon maar wegdoen , ..?? Ja eens wel. Ben zelf ook 86 , dus verwacht niet veel meer , wat nu , die vraag blijft open staan ?"
Reactie van Marieke op 5 jun. 2022 00:31
"Ik wil toch graag een opmerking maken betreffende dat steeds wordt benoemd dat peuters/ kleuters geen besef hebben van wat dood zijn betekent. Dit klopt niet naar mijn mening. Mijn man is overleden en mijn kinderen zijn 3 en 5 en zij snappen wel degelijk wat gaande is en dat hij nooit meer zal terugkeren. Ik ben daarom Benieuwd waar deze informatie vandaan komt. Ik lees veel boeken over rouw en kan me regelmatig niet vinden in de uitleg/ onderbouwing. Net als dat ieder rouw anders ervaart is dat naar mijn idee ook bij kinderen. Ik denk dat er een voortraject aanvast zit hoe je je eigen kind meeneemt in , in ons geval het ziekteproces of hoe openhartig je bent tegenover je kind. En hoe je inspeelt op vragen en emoties van kinderen. Wilde het toch even van mijn hart."
Reactie van Elonie op 7 mei 2020 09:40
"Hallo ik ben mama van een dochtertj 1 jaar ben salen met mijn vriend die ook al een kintj had uit voorige relatie nu bijna 8 jaar begin dit jaar pleegde zein mama zelf moord het jongentje was aant wachten om naar school te gaan samen met zein mama maar zein mama kwam niet af toen ze plots het huis binnen gibgen van de mama zagen ze haar hangen aan de trap ze was 26 jaar het zoobtj van mijn vriend snapt niet warom en denkt ook ng mama komt terug zo erg hij kt hier narmaal vroeger int wiekent nu even niet gezien de situasie wil de groodmoeder mama van zein mama zorgen maar dit is niet zo goed voor de jongen hij word kontinu geconfronteert met alles en word er agresief van en ik wil ik wil ... heeft er iemand ervaring met deze dibgen je mag dit gerust laten weten grtjs"
Reactie van Jantine van Walsem op 5 nov. 2019 09:27
"Op mijn 26e verloor ik, heel plotseling, mijn moeder. We hadden toen vier kinderen, de jongste was twee. Te jong, veel te jong om er iets van te begrijpen. Ze was een ontzettend lieve oma! Als de dag van gisteren weet ik nog en zie ik nog voor me, hoe hij bij de kist op mijn man ‘s arm zat met zijn knuffel, Max. ‘Max moest ook mee om oma te zien’. En hoe hij met zijn kleine handjes over de kist wreef, oma wilde aanraken en een kusje geven. En hoe hij, de eerste keer na de begrafenis weer in het huis kwam en op zoek ging naar oma, hij rende door het hele huis en riep haar steeds. Mijn hart breekt nog elke keer als ik er aan terug denk. Het vreemde is dat hij er pas op latere leeftijd écht last van begon te krijgen. Vooral op school, in de groepen 5 en 6 heeft hij echt moeilijke jaren gehad, met heel moeilijk gedrag. ‘s Nachts kon hij er soms niet van slapen. Hij moest dan aan oma denken, hoe hij haar mist en opa die zo alleen is. Zo intens verdrietig... Terwijl hij zich haar tegelijk niet echt goed kan herinneren. Hij kent haar alleen van foto ‘s. Nog steeds als hij erover praat wordt hij erg emotioneel. Hij was de jongste, besefte het minst van allemaal wat er gebeurde, maar hij lijkt er het meeste last van te hebben..."
Reactie van Tiny op 13 jun. 2019 10:25
"Als mama én oma ben ik 13mnd geleden heel plotseling mijn hoogzwangere dochter v 28 jr en 5 dg later m'n kleinzoontje, waar ze zwanger v was, verloren 😪 Ze liet haar man en 2 dochtertjes achter van net 2 en 4 jaar Moeten dus mama en hun broertje missen De oudste is heel pienter, begon na een tijd ander gedrag te vertonen, kon de leeftijd zijn, maar ook het rouwen of combi van.. Op school deed, doet ze het prima.. Ze heeft een aantal sessies gehad bij de ki psych... Ze deed het heel goed, praatte over mama maar ging ook weer gelijk over tot de orde vd dag, zo zijn kids... Zij weet heel goed dat mama niet meer terug komt, praten er wel over... maar die gaat nog met veel vragen komen hoor, trouwens beiden wel De jongste denkt nog steeds dat mama terug komt... Kijkt ze naar haar foto... mamaaaaa... komt zo terug hé als ze klaar is met werken... Dan breekt je hart toch... Nee meisje mama komt niet meer.... Écht wel, zegt ze dan Maar die kids zijn zó puur.... Door mijn verdriet heen, brengen ze mij ook vreugde Maar het is voor mij als oma heel dubbel"

Reactie plaatsen

RememberMe

Voor een afscheid met een gekleurd randje