Rouwrituelen vanuit Curaçao

In Nederland is er een groot deel van de bevolking van Antilliaanse kom af. Zij nemen daarbij hun tradities mee. Tradities die niet alleen op Curaçao, maar ook in Nederland de tijd hebben doorstaan en nog steeds worden uitgevoerd. Het kan verkeren dat men toch op de Antillen begraven wil worden of met een overlijden te maken krijgt van familie of vrienden van Antilliaanse komaf. Hoe gaat de begrafenis daaraantoe? 

In dit artikel gaan wij in op de manier waarop men vanuit de Curaçaose tradities omgaat met het overlijden. In een eerder artikel is het proces op Curaçao, vanaf het overlijden tot en met de begrafenis, in grote lijnen beschreven. Let wel, deze tradities kunnen variëren afhankelijk van de persoonlijke- en familietradities en geloof.

Een stukje geschiedenis

Het meest dominante geloof op Curaçao is het christendom, met name Rooms-Katholiek. De protestanten vormen de een na grootste groep. Het christendom is vanuit Europa naar Curaçao gebracht. De oorspronkelijke bewoners van Curaçao waren de Indianen. Met de komst van de Europeanen; eerst de Spanjaarden daarna de Nederlanders kwam ook het christendom. Vanuit Brazilië kwamen de Joden naar Curaçao en door de slavenhandel ook Afrikanen. Voor een korte periode kwam het eiland in Fransen en Britse handen, maar al gauw had Nederland het weer voor het zeggen. Door de geschiedenis, maar ook immigratie is de bevolking verrijkt met mensen van verschillende komaf en geloofsovertuigingen. Vanuit de statistieken blijkt het grootste deel van de bevolking op het eiland Rooms Katholiek te zijn.

Het geloof

Velen geloven, mede vanuit hun geloof, dat de overledene in geest verder leeft na de dood. Om die reden zorgt men ervoor dat zij na het overlijden rituelen uitvoeren ten gunste van de overledene. Zo zullen de nabestaanden speciale voorbede aanvragen voor de overledene die tijdens de rooms katholieke kerkdiensten worden uitgesproken. Dit kan men elke maand, elk jaar of op persoonlijke hoogtijdagen aanvragen. De pater zal tijdens een vast onderdeel van de kerkdienst de namen opnoemen van de overledene voor wie speciale voorbeden is aangevraagd. De nabestaanden kunnen hiervoor een financiële bijdragen aan de kerk leveren. 

Ook is in de rooms katholieke kerk vaak 1 of meerdere plekken te zien waar men een kaarsje kan branden, onder andere ter nagedachtenis van een overledene. Onder het prevelen van een gebedje wordt de kaars bij een al brandende kaars aangestoken en op de daarvoor bestemde plek geplaatst. De kerk biedt hierbij een plek en mogelijkheid tijdens het rouwproces een handeling te mogen plegen als nabestaande. Vaak het enige dat nog rest, omdat er weinig overblijft voor een nabestaande om ‘te doen’ als de begrafenis voorbij is. Vaak wordt de familie vanaf het overlijden al ontlast door uitvaartondernemers die alles compleet verzorgen vanaf het overlijden tot en met de begrafenis. 

Rouwkleding

De duur van de rouwperiode en de type en kleur van de rouwkleding wordt na het overlijden door de nabestaanden bepaald en is afhankelijk van de persoon en de familietradities. Het kan dat men begint met het dragen van zwarte kleding en geleidelijk aan de rouwperiode afbouwt met lichtere kledingkleuren. Dit is mede afhankelijk van hoe traditioneel men is in deze.

Rouwen in stilte

Muziek en dansen is op Curaçao een belangrijk deel van hun vieringen, maar niet bij een overlijden. Zij rouwen in stilte. Geen muziek en ook geen dragers die met de kist dansen. Afhankelijk van de persoons geloofsovertuiging worden de religieuze teksten voorgelezen en gebeden tijdens de rouwdienst, soms ook weer bij het graf. De kist is vaak open wanneer men afscheid neemt van de overledene. De nabestaanden worden dan ook gecondoleerd, voordat de rouwdienst begint en de kist wordt gesloten. 

De begrafenis

Wanneer de kist bij het familiegraf is bijgeschoven of bij een crematie in de oven is geplaatst is de zorg voor het fysieke lichaam van de overledene voorbij. De handen worden hierna ceremonieel gewassen. Het bezoeken van het graf na de begrafenis hangt af van de persoonlijke voorkeuren of behoeften. Als zij naar het graf gaan, zullen zij drie keer op het graf kloppen en hun komst aankondigen en groeten.