Checklist: wat te doen bij een overlijden?

Wanneer een dierbare overlijdt breekt er een emotionele en soms hectische periode aan. Het is belangrijk dat je eerst goed de tijd neemt om stil te staan bij het overlijden. Tegelijkertijd moet je je er ook van bewust zijn dat er direct na het overlijden een aantal belangrijke zaken moet worden geregeld. Een checklist kan hierbij een helpende hand bieden. In dit artikel vertellen we waar je aan kunt denken vóór het overlijden, direct na het overlijden en na de uitvaart.

Vóór het overlijden:

Bij leven kunnen al heel wat zaken rondom het overlijden en het laatste afscheid geregeld of gecontroleerd worden. Ga bijvoorbeeld het volgende na:

Een uitvaartverzekering

Is er sprake van een uitvaartverzekering? De verzekeringsmaatschappij waarbij je dierbare is aangesloten betaalt bij overlijden (een deel van) de kosten of keert de verzekering uit in de vorm van diensten. Dit hangt af van het type uitvaartverzekering die is afgesloten. Lees hier meer over de verschillende uitvaartverzekeringen, zodat je hier rekening mee kunt houden bij het maken van bepaalde keuzes voor de uitvaart en niet voor onaangename verrassingen komt te staan wat betreft de kosten. 

Tip: Op Overstappen.nl vergelijk je alle populaire uitvaartverzekeringen op premie én dekking. Zij zetten zich dagelijks in om de markt inzichtelijk en transparant te maken. Via de vergelijkers op de website zie je binnen enkele minuten hoeveel je jaarlijks kunt besparen. 

Uitvaartwensen vastleggen

Leg alvast de uitvaartwensen van je dierbare vast. Dit kunnen jullie samen doen of geef hem of haar de ruimte om dit zelf te doen. Ook hier geldt: uitvaartwensen nu alvast vastleggen is fijn voor de nabestaanden. De persoon die komt te overlijden weet namelijk als geen ander hoe zijn of haar laatste afscheid eruit moet komen te zien. Als je het lastig vindt om het gesprek aan te gaan, kan onze uitvaartplanner je wellicht op weg helpen. De uitvaartplanner biedt houvast, structuur en inspiratie voor een persoonlijk afscheid en maakt een lastig keuzeproces makkelijker.

Administratie en financiën ordenen

Administratieve en financiële zaken regelen vóór overlijden zorgt voor een gerust gevoel. Denk bijvoorbeeld aan het bijhouden van een lijst met (social media) accounts met de daarbij horende inloggegevens, de financiële situatie inzichtelijk maken en het op orde brengen van administratieve zaken (lopende abonnementen, lidmaatschappen, verzekeringen etc.). Lees hier meer over in het artikel 'Administratieve en financiële zaken regelen voor overlijden'.

Direct na het overlijden:

(Huis)arts inlichten

Direct na het overlijden is de eerste stap het officieel vaststellen van de dood. Wanneer iemand in het ziekenhuis overlijdt, gebeurt dit door de artsen daar. Bij een overlijden thuis zal de huisarts dit doen. Als er op het moment van overlijden geen arts aanwezig is, moet de huisarts of diens waarnemer worden gewaarschuwd. De arts komt vervolgens langs om het overlijden officieel vast te stellen en stelt daarna een verklaring van overlijden op. In het geval van verdachte omstandigheden of bij een vermoeden van zelfdoding is de arts verplicht om de Officier van Justitie te informeren. Pas nadat de Officier van Justitie hiervoor toestemming heeft gegeven, mag de overledene worden opgebaard of vervoerd.

Uitvaart regelen

Naast alle praktische zaken is het minstens zo belangrijk om even stil te staan bij het verlies. Neem even rustig de tijd voor jezelf voordat je verdere stappen zet. Breng daarna eventueel familie, vrienden en andere naasten op de hoogte. Ga na of er een codicil is, zoals een donorcodicil of een uitvaartcodicil waarin de laatste wensen van de overledene zijn vastgelegd. Bespreek vervolgens samen wie als opdrachtgever van de uitvaart zal optreden en wie het aanspreekpunt voor de uitvaartverzorger wordt. Wanneer de overledene een testament of uitvaartcodicil heeft opgesteld, is er vaak al een executeur aangewezen die deze rol op zich neemt. Het is wettelijk niet verplicht om een uitvaartverzorger in te schakelen om de uitvaart te verzorgen. Nabestaanden kunnen er ook voor kiezen om de uitvaart zelf te regelen en uit te voeren. In dit geval kan een uitvaartondernemer eventueel dienen als achtervang voor vragen en een adviserende rol op zich nemen. Je kunt daarover met de uitvaartverzorger een gedetailleerde afspraak maken.

Tip: bekijk ook eens deze checklist voor het regelen van de uitvaart.

Aangifte van overlijden

Als je de uitvaart zelf verzorgt, dien je binnen drie dagen aangifte te doen bij de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden. Anders kun je dit eventueel overlaten aan de uitvaartondernemer. Na aangifte en opname van de akte van overlijden in de burgerlijke stand, kan bij de gemeente een uittreksel of afschrift van de akte van overlijden worden aangevraagd.

Verlof tot cremeren of begraven

Voor het begraven of cremeren van de overledene is verlof (schriftelijke toestemming) nodig. Dit verlof wordt afgegeven door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar de overlijdensakte wordt opgemaakt. Als er geen overlijdensakte is, bijvoorbeeld in het geval van een overlijden in het buitenland, dan is de ambtenaar van de burgerlijke stand van de plaats waar de begraving of crematie plaatsvindt bevoegd.

Verklaring van erfrecht opstellen

Bij het Centraal Testamentenregister kun je opvragen of je dierbare een testament had. Dit kun je eventueel ook bij een notaris navragen. De notaris stelt een verklaring van erfrecht op, waarin staat wie de erfgenamen zijn. Deze verklaring is nodig om ervoor te zorgen dat de erfgenamen hun erfenis ontvangen. De verklaring van erfrecht dient onder andere bij (sociale) verzekerings- maatschappijen overlegd te worden alvorens zij tot een uitkering of i.d. overgaan. Bij banken is deze verklaring nodig, als de tenaamstelling van de rekening moet worden gewijzigd en/of betalingen via deze rekening t.b.v. onder andere de uitvaart gedaan moeten worden en/of de rekening wordt opgezegd. Lees hier meer over de rol van de notaris na een overlijden.

Tip: bewaar alle rekeningen en betalingsbewijzen m.b.t. de uitvaart zorgvuldig. Deze kunnen nog eens van pas komen voor de erfbelasting.

Na de uitvaart:

Erfenis afhandelen

Na de uitvaart moet er op het gebied van de nalatenschap het een en ander geregeld worden. In het artikel 'Een erfenis afhandelen: stappenplan' leggen wij stap voor stap uit hoe de afhandeling van een erfenis in zijn werk gaat. 

Verzekeringen, abonnementen etc. opzeggen

Daarnaast moet je ook denken aan juridische, financiële en administratieve zaken die geregeld moeten worden na een overlijden. Denk hierbij onder andere aan het opzeggen van abonnementen, het contact met de hypotheekverstrekker of de woningbouwvereniging en het in orde maken van de digitale erfenis. Hiervoor kun je de hulp van professionals inschakelen die gespecialiseerd zijn in nazorg.