Boterham met pindakaas

De wereld van mijn vader zag er altijd vrij geordend uit. De wekker rinkelde elk dag op hetzelfde tijdstip. Na één keer afgaan stapte hij uit bed. De kleren voor de dag lagen keurig opgevouwen op de stoel. Toen mijn moeder nog leefde legde zij deze voor hem klaar. Na haar dood, zes jaar geleden, heeft hij die gewoonte overgenomen. ‘Ik houd van gewoontes. Het scheelt mij nadenken’, zei mijn vader altijd. Tot voor kort heb ik mij altijd vreselijk geïrriteerd aan deze uitspraak. Dit soort gewoontes neigden in mijn wereldbeeld naar klein denken. Patronen die vastgeroest zitten en die je in de greep houden. Dat paste totaal niet in mijn wereld. Ik dacht dat groots en meeslepend leven het summum was. Dat je het liefste drie levens in één leven zou moeten gieten. 

De kleren van mijn vader liggen nog steeds netjes klaar op zijn houten stoel. Dat doet hij niet meer zelf. De verzorgster in het verpleeghuis, waar mijn vader nu woont, zorgt voor zijn dagelijkse stapeltje kleding. Ik weet niet of mijn vader ziet dat zijn kleren worden klaargelegd. Of het hem uitmaakt of hij een blauwe of een grijze broek draagt. Of  hij nog geïnteresseerd is in elke dag schoon ondergoed. Iets wat hem altijd een fijn gevoel gaf. ‘Een schoon hemd en onderbroek. Dat is de basis van alles’, aldus mijn vader. ‘En daarna je tanden poetsen’. 

Orde en netheid

Mijn vader was van de orde en de netheid. Ik heb mijn vader nog nooit zien knoeien. Ik kon daar jaloers op zijn. Werd er soms zelfs boos om. Mijn vader kon schilderen zonder te spetteren. Soep eten zonder te morsen. En een leven lang autorijden zonder één krasje. Nu kan mijn vader met moeite in een stoel zitten. Loopt de soep langs zijn kin op zijn hagelwitte overhemd. En schilderen en autorijden zijn herinnering geworden. Ik tref tegenwoordig mijn vader regelmatig aan zonder gebit. Als hij dan begint te praten versta ik hem niet. Ik zie een gat in zijn gezicht waar klanken uitkomen. Terwijl hij zijn woorden altijd zo zorgvuldig uitkoos.

Elke week zie ik mijn vader minder mijn vader zijn. Soms kijkt hij dwars door mij heen. Zit er een gat in zijn trui. Of zegt hij helemaal niks. Elke week lijkt hij ietsje meer in zijn stoel te hangen. Alsof hij langzaam uit het leven wegzakt. Het is een kwestie van een paar weken totdat hij helemaal niet meer in een stoel kan zitten of hangen.  En de fase van liggen aanbreekt. Liggen en wachten. Tot het einde zich aandient. 

Een gewoonte

Tot op de dag van vandaag is er slechts één ding waarin mijn vader nog steeds mijn vader is. Als hij zijn boterham met pindakaas eet. Elk ontbijt en elke lunch, zijn hele leven lang, at hij een boterham met pindakaas. Hij smeerde royaal. De boterham at hij keurig met mes en vork. In acht stukjes was de boterham op. En de boterham met pindakaas is er nog steeds. De acht stukjes zijn verdubbeld. De korstjes zijn verdwenen. En ik stop de boterham in zijn mond. 

Als mijn vader straks het leven loslaat koop ik een pot pindakaas. Start ik mijn dag met een boterham met pindakaas. Ga ik mijzelf deze gewoonte aanmeten. Hoef ik nooit meer na te denken wat ik als ontbijt zal eten. En sta ik elke dag een beetje met mijn vader op. 

Welke herinnering koester jij van diegene die je op het einde van het leven misschien niet meer herkent? De liefde van een dierbare draag je bij je. In hoofd, hart, ziel en in gedrag; door elke dag een boterham met pindakaas te eten.

Dit verhaal is vanuit een (willekeurige) dochters perspectief geschreven.