Foto's van de uitvaart bewaren de herinnering

Foto’s zijn mooie helpers van je geheugen. Ga maar na: als je een fotoalbum van vroeger doorbladert zie je hoe je jeugd er vroeger heeft uitgezien. Ik ben bang dat ik zonder foto’s nog maar een fractie van mijn verleden zou kunnen terughalen. Maar gelukkig heb ik veel beelden om terug te kijken. Ik heb geboft met een vader die soms ook het dagelijkse leven op de foto zette, naast alle foto’s die zijn gemaakt tijdens vakanties, verjaardagen en feestdagen.

Mensen maken foto’s bij bijzondere gelegenheden. Verjaardagen, een bruiloft, een jubileum. Dat ze dat ook bij het afscheid van een dierbare zouden kunnen doen, is iets waar ze aan moeten wennen. Terwijl ze daar zoveel aan kunnen hebben.

Niet van mijn ouders

Zo heb ik geen foto’s van de begrafenis van mijn ouders. Van de dienst van mijn vader herinner ik me alleen nog veel kaarslicht, en dat er ontzettend veel muziek te horen was. Van de begrafenis van mijn moeder kan ik me vaag nog het boeket terughalen dat op de kist lag. Een zee van rode rozen, met daar zeven witte rozen tussen. Die waren van ons, de zeven kinderen. Bij mijn vader was het erg koud, bij mijn moeder was het snikheet.

Gelukkig één foto

Maar wie waren er allemaal? Hoe druk was het toen? Mijn broers en zussen waren nog jong. Hoe waren we er aan toe? Mijn zusje en ik hebben mijn moeder gewassen en aangekleed, en nadat ze prachtig mooi in de kist lag, hebben we elkaar bij moeder gefotografeerd. Ik koester dat beeld van mij en m’n moeder. Wat je vooral ziet is de ontreddering op mijn gezicht. Ze overleed heel onverwacht, en je ziet dat ik het toen nauwelijks kon bevatten.

Bijzondere vriendin

Ook van het afscheid van een dierbare vriendin -in 1988- herinner ik me alleen nog wat flarden. Haar dood kwam erg onverwacht, iedereen was geheel in shock. Tijdens de afscheidsbijeenkomst werd prachtige muziek afgewisseld met verhalen over dit mooie mens.
Van het begraven herinner ik me nog hoe we met vijf vriendinnen en één vriend de kist naar haar graf gedragen hebben, en dat we haar met touwen in het graf hebben laten zakken. Hoe graag zou ik daar foto’s van gehad hebben!

Prachtkind

Een andere belangrijke ervaring was de begrafenis van het ongeboren kind van mijn vriendin M tussen de bomen op een klein kerkhof. Ik zou er enkele foto’s van maken. Dat leverde idyllische beelden op. Van het klavecimbel dat werd bespeeld, en de sopraan die zo mooi zong. Vader en moeder die zo eensgezind het allermooiste afscheid organiseerden, de kleine zusjes naast hen. Het gezelschap rondom het kleine kistje. M’n vriendin die zo liefdevol naar haar overleden kind keek. Haar zus die naast haar stond. Bij het bekijken van de foto’s komt dit allemaal weer terug. Vijfentwintig jaar later zat ik aan tafel tegenover een claveciniste. Ineens herkende ik haar. "Speelde jij niet op het kerkhof bij de begrafenis van baby J?" vroeg ik haar. Dat het klopte, had ik aan de foto’s te danken. Het zou anders niet bij me opgekomen zijn.

Onverwacht blij met foto’s

Ook ben ik een keer onverwacht blij geweest met een aantal foto’s. Mijn schoonmoeder werd begraven op een natuurbegraafplaats in Limburg. De beheerder van de natuurbegraafplaats is een goede fotograaf. Op verzoek van mijn man vroeg ik hem of hij met mijn camera één foto van de familie zou willen maken, terwijl ze bij het graf staan. Hij wilde er ook wel meer maken zei hij. “Dat is prima.” De volgende dag bleek dat hij zeventig foto’s had gemaakt. Ik was helemaal verbaasd hoe blij ik er zelf mee was! De foto’s lieten een mooi verslag zien. M’n jongste neef die trots met de foto van oma voorop loopt door het bos. Mijn man, zijn broers en alle neven en nichten bij elkaar. Drie oude schoolvriendinnen, die een witte roos legden op de kist. Mijn dochter die wordt getroost door haar vriend. De koude voorjaarszon die scheen. De neven die de kar met de kist door het bos trokken. Bij het bekijken haal je de bijzondere sfeer zonder veel moeite terug.

Bijzondere bijeenkomsten

Wat maak je veel moois mee bij het afscheid nemen van een dierbare. Het zijn gedenkwaardige gelegenheden, waarvan het zo fijn is als de herinnering eraan bewaard blijft. Mensen kijken nog steeds een beetje gek aan tegen een fotograaf tijdens een uitvaart. Maar het tij is gelukkig aan het keren. Ik heb in miin leven aan den lijve ondervonden hoe mooi en troostrijk foto’s van een afscheid kunnen zijn. Ik vind het een voorrecht om zo’n herinnering voor mensen te mogen maken.

Heb je ook spijt dat het afscheid van een dierbare niet in beelden is vastgelegd? Zou je het nu wel doen? Daar ben ik benieuwd naar. Het zou fijn zijn als je hieronder een reactie achterlaat.