Iedereen verwerkt het verlies van een dierbare op zijn eigen manier. Dat wil zeggen dat het zogenaamde rouwproces er niet bij iedereen precies hetzelfde uitziet. Wel kun je hierin volgens de theorie van Elisabeth Kübler-Ross bepaalde algemene fases ontwaren; de fases van het rouwproces. Elisabeth Kübler-Ross is een Zwitsers-Amerikaans psychiater die in Amerika vooral beroemd is om haar werk rondom stervensbegeleiding. Ze heeft zich verdiept in het rouwproces en kwam tot de volgende conclusie: er is in het rouwproces een aantal fases te onderscheiden. Wel zegt ze hierbij dat dit proces niet lineair is. Dat wil zeggen dat niet iedereen dit proces op dezelfde manier doorloopt. Zo slaat de een bijvoorbeeld een fase over en blijft de ander weer langer in een bepaalde fase hangen. In dit artikel zoomen we wat dieper in op de vijf fasen zoals Kübler-Ross deze heeft omschreven.
De vijf fases van het rouwproces volgens Kübler-Ross:
Ontkenning
Hierbij wil je de realiteit liever niet onder ogen zien. Dit is eigenlijk een natuurlijke vorm van zelfbescherming. In principe laten we niet meer binnen dan dat we aankunnen, waarbij het dus voor kan komen dat je bepaalde informatie simpelweg niet binnenlaat. Pas later laat je bepaalde emoties in je eigen tempo toe.
Protest/boosheid
Als eenmaal tot iemand is doorgedrongen wat er daadwerkelijk gebeurd is, ontstaat er vaak een bepaalde boosheid. Want waarom overkomt jou dit? Waar heb je dit aan verdiend? De boosheid kan zich richten op diverse mensen, bijvoorbeeld op de hulpverleners die het slechte nieuws brachten of op de overledene zelf. In deze fase kan er veel onbegrip zijn vanuit de omgeving, omdat deze boosheid op hen onredelijk over kan komen.
Onderhandelen en vechten
In deze fase gaat het om onderhandelen. Als iemand doorheeft dat boosheid en protest niet helpen kan men proberen het verlies te verwerken door bepaalde doelstellingen te bepalen of beloftes te doen. Denk aan een marathon gaan lopen of aan stoppen met een slechte gewoonte. Je belooft bijvoorbeeld iets te doen als je daar iets voor terug krijgt. De drijfveer in deze fase is vaak de hoop op herstel.
Verdriet en depressie
Wanneer iemand na verloop van tijd ontdekt dat ontkennen, boosheid en het gevecht aangaan niet helpen om het verlies écht te verwerken, volgt vaak teleurstelling of zelfs een depressie. Als de realiteit is doorgedrongen, zal de realiteit op een gegeven moment ook geaccepteerd moeten worden. Gevoelens als verdriet, spijt, angst, onzekerheid en schuld kunnen hierbij de overhand nemen. In een periode als deze kan het heel moeilijk zijn om de persoon die rouwt nog te bereiken. Iemand voelt zich machteloos en sluit zich vaak af voor contact. De oorzaak van een depressie is volgens Elisabeth Kübler-Ross vaak onderdrukte woede.
Aanvaarding
Hier gaat in de meeste gevallen een behoorlijke tijd aan vooraf. Er komt berusting en iemand zal de situatie los kunnen laten. Let op: loslaten is in deze context niet hetzelfde als vergeten. Het gaat er vooral om dat je het een plekje kunt geven. Dat wil zeggen dat je langzaam weer door kunt gaan met je eigen leven en je eigen leven beetje bij beetje weer weet in te richten zonder die ene dierbare persoon.
Zoals eerder gezegd doorloopt iedereen zijn eigen proces. Het hoeft dus ook niet zo te zijn dan je de bovenstaande vijf fases allemaal in deze volgorde doorloopt. Inmiddels zijn er naast de theorie van Kübler-Ross ook andere theorieën over rouwverwerking. Maar er wordt nog heel vaak teruggegrepen op het model van Elisabeth Kübler-Ross en op de daarachter liggende gedachte.
Herken jij (een of meerdere van) deze fases van het rouwproces? En zo ja: welke fase vond jij zelf het lastigste? We horen graag jouw verhaal in een reactie onder dit artikel.
Reacties (6)