Rondom de erfenis kunnen nog wel eens onduidelijkheden ontstaan. Hoe bepaal je bijvoorbeeld wie de erfgenamen zijn, wat zet je in een testament en moet je een erfenis per se aanvaarden? Om onduidelijkheden rondom de erfenis op te helderen, hieronder 13 belangrijke vragen én antwoorden over de erfenis.
13 x veelgestelde vragen over de erfenis
1. Wat is een erfenis precies?
De kans is groot dat je al weet wat een erfenis ongeveer inhoudt. Er zijn echter heel veel mensen die bij een erfenis voornamelijk denken aan het erven van geld en spullen. Maar wist je dat eventuele schulden ook onder de erfenis vallen? Een erfenis is namelijk het geheel van goederen, geld én schulden die een overleden persoon achterlaat. Een erfenis wordt ook wel eens een nalatenschap genoemd. Het staat namelijk voor alles wat de overledene nalaat. Dit kan dus ook een huis, bedrijf of huisdier zijn.
2. Wie krijgt de erfenis?
Als er een persoon tot erfgenaam wordt benoemd, ontvangt diegene de gehele erfenis. Bij meerdere erfgenamen wordt de erfenis verdeeld. Daarnaast is het ook mogelijk om een deel van de erfenis te schenken aan bijvoorbeeld een goed doel. Wie de erfenis precies krijgt hangt veelal af van de vraag of de overledene een testament heeft opgesteld. Als dit niet het geval is bepaalt het wettelijk erfrecht hoe de erfenis wordt verdeeld. De wet verdeelt de mogelijke rechthebbende erfgenamen in vier groepen. Pas als in een groep géén familielid aanwezig is, komen personen uit de daaropvolgende groep in aanmerking als erfgenaam. De volgorde ziet er als volgt uit:
- De eerste die recht hebben op de erfenis als er geen testament is opgesteld, zijn de echtgenoot of geregistreerde partner en de kinderen.
- De tweede die in aanmerking kunnen komen zijn de ouders, broers en zussen.
- Op de derde plaats staan de grootouders.
- Als er geen sprake is van bovenstaande relaties, omdat je niet getrouwd bent of geen geregistreerde partner hebt, er geen sprake is van kinderen, broers en zussen en als jouw (groot)ouders er niet meer zijn, komen de overige familieleden in aanmerking voor de erfenis.
3. Moet ik per se een testament hebben?
In principe is het niet verplicht om een testament op te stellen. Maar zoals je hebt kunnen lezen kun je in een testament veel belangrijke zaken rondom de erfenis vastleggen. Daarnaast brengt het opstellen van een testament ook veel voordelen met zich mee. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor nabestaanden. Zo kunnen er bijvoorbeeld onduidelijkheid of zelfs ruzies over de erfenis worden voorkomen als er in een testament duidelijk staat vastgelegd wie er wat ontvangt van de nalatenschap. In het artikel 'Waarom een testament en wat zet je hierin?' lees je meer over het belang van een testament.
4. Wat is het verschil tussen een testament en een verklaring van erfrecht?
Je weet nu waarom een testament belangrijk kan zijn voor de erfenis, maar wat houdt een verklaring van erfrecht dan in? Er ontstaat namelijk vaak verwarring over het doel van een testament en een verklaring van erfrecht. In een testament verklaar je wie de erfgenamen zijn. Dit lijkt veel op een verklaring van erfrecht waarin duidelijk wordt wie recht heeft op de erfenis. Het verschil is echter dat in de verklaring van erfrecht door de notaris wordt opgenomen wie de erfgenamen zijn nadat de erflater is overleden. In het geval dat de overledene geen testament had opgesteld kunnen dit ook de wettelijke erfgenamen zijn. De verklaring van erfrecht kan bij de notaris worden opgevraagd door erfgenamen. Banken en andere instanties kunnen hier soms om vragen zodat erfgenamen de (financiële) zaken van de overledene kunnen afhandelen.
5. Is een codicil voldoende om de erfenis te regelen?
Een codicil is een alternatief voor een testament, al zal dit niet voor iedereen voldoende zijn om de erfenis te regelen. De verdeling van je vermogen, het huis, de zorg voor kinderen of iemand onterven; voor deze zaken zal je naar de notaris moeten voor een testament. Andere zaken kun je thuis schriftelijk vastleggen in een codicil. Je kunt in een codicil alleen jouw wensen met betrekking tot de verdeling van spullen vastleggen evenals je wensen voor de uitvaart. Een codicil kun je helemaal zelf en dus gratis opstellen. Het dient handgeschreven, ondertekend en voorzien te zijn van de datum van ondertekening. Wel brengt het enkele beperkingen met zich mee. Er kunnen vragen zijn over de betrouwbaarheid van het document, het kan onvindbaar zijn of zelfs doelbewust worden achtergehouden. Daarnaast kan het ook gebeuren dat een codicil ongeldig wordt verklaard, omdat het niet aan de specifieke eisen voldoet.
6. Wat houdt onterven in?
Om iemand te onterven is het noodzakelijk om naar een notaris te gaan. Het onterven van een partner of kind moet namelijk worden vastgelegd in een testament. Wanneer je besluit om iemand te onterven hoef je diegene er niet van op de hoogte te stellen. Het gaat immers om jouw nalatenschap en daar wil je graag zoveel mogelijk eigen zeggenschap over hebben. Je kunt er voor kiezen om iemand te onterven, omdat je bijvoorbeeld geen goede relatie met diegene hebt of omdat je jouw nalatenschap voor iemand anders wilt achterlaten. Als kinderen worden onterft kunnen zij alsnog aanspraak maken op de erfenis, omdat kinderen in Nederland altijd recht hebben op een deel van de erfenis van hun ouders. Dit wordt de legitieme portie genoemd.
7. Wat is een legitieme portie?
Een legitieme portie wordt ook wel het kindsdeel genoemd. Als een kind wordt onterft, kan het nog altijd rekenen op de helft van de waarde van het erfdeel in geld dat hem of haar zou zijn toegekomen als de overleden ouder geen testament zou hebben opgemaakt. Naast geld, kun je ook aangeven dat het onterfde kind bijvoorbeeld wel een antieke bank erft. Houdt hierbij in gedachten dat de waarde van de antieke bank van de waarde van de legitieme portie wordt afgetrokken. Stel dat er geen sprake is van een testament als iemand komt te overlijden en de erfenis wordt wettelijk verdeeld, dan kan de legitieme portie na het overlijden van de langstlevende echtgenoot binnen vijf jaar worden opgeëist door het kind. Als je een partner onterft, heeft hij of zij geen recht op de legitieme portie.
8. Kan een minderjarige erfgenaam zijn?
Vanaf het moment dat een kind geboren is, heeft hij of zij recht op de erfenis van de ouders, tenzij hij of zij wordt onterft natuurlijk. Iemand onder de 18 jaar mag de erfenis echter nog niet aanvaarden. Dit doen de ouders of wettelijke vertegenwoordigers als het kind nog minderjarig is. Indien zij de erfenis niet willen aanvaarden, kunnen zij er met toestemming van de rechtbank ook voor kiezen om de erfenis te verwerpen. Wat ook wel goed is om te weten, is dat een minderjarige nooit aansprakelijk is voor de mogelijke schulden in een erfenis.
9. Wat is een executeur?
In een testament kan de erflater een executeur benoemen. Deze persoon is gemachtigd om de nalatenschap af te wikkelen. Meestal wordt een buitenstaander aangewezen als de executeur, maar het komt ook wel eens voor dat dit een erfgenaam is. Indien de erflater geen executeur heeft benoemd in zijn of haar testament, kunnen de erfgenamen zelf een executeur aanwijzen die de bijkomende verantwoordelijkheden ook zou willen dragen. Een executeur voert namelijk belangrijke taken uit met betrekking tot de afwikkeling van de nalatenschap. Zo betaalt de executeur onder andere rekeningen, zegt abonnementen op en zorgt dat er een inventarisatie komt van alle schulden en bezittingen. Het is belangrijk dat dit allemaal accuraat wordt uitgevoerd. De executeur is dan ook verplicht om al zijn uitgevoerde taken te verantwoorden bij de erfgenamen. Uiteindelijk moeten de erfgenamen kenbaar maken of zij akkoord gaan met de verdeling en afwikkeling van de erfenis.
10. Hoe lang duurt de afwikkeling van de erfenis?
Het afwikkelen van de erfenis is een ingewikkeld juridisch proces waarbij veel regelwerk komt kijken. Over het algemeen verloopt de procedure voor de afwikkeling van de erfenis in drie stappen:
- Verklaring van erfrecht; in een verklaring van erfrecht staat wie de erfgenamen zijn. Met deze verklaring kunnen de erfgenamen aantonen dat zij recht hebben op de erfenis.
- Successieaangifte; enkele maanden na het overlijden wordt er door de Belastingdienst een aangifteformulier erfbelasting verzonden naar erfgenamen met het verzoek om de successie aangifte te doen voor het betalen van belasting over de erfenis.
- Definitieve verdeling van alle goederen.
De afwikkeling van de erfenis kan soms wel jaren in beslag nemen. Vooral als er sprake is van meerdere erfgenamen die moeilijk tot overeenstemming kunnen komen over de verdeling van de erfenis. Zodra de spullen zijn verdeeld wordt er aangifte gedaan bij de Belastingdienst. Nadat alle belastingen zijn afgedragen en alle rekeningen voor bijvoorbeeld de kosten van de executeur zijn betaald, wordt het overgebleven geld uitgekeerd aan de erfgenamen.
11. Moet ik de erfenis per se aanvaarden?
Als jij bent aangewezen als erfgenaam hoef je de erfenis niet per se te aanvaarden. Als erfgenaam heb je de keuze uit de volgende mogelijkheden:
- De nalatenschap zuiver aanvaarden
- De nalatenschap verwerpen
- De nalatenschap beneficiair aanvaarden
In het artikel 'Erfenis en schulden: hoe zit dat precies?' verkrijg je meer inzicht in bovengenoemde opties.
12. Moet ik belasting betalen over de erfenis?
Als je een erfenis ontvangt komt hier in de meeste gevallen erfbelasting bij kijken. Wel ontvang je over het eerste deel van de belasting een vrijstelling. De hoogte van de belasting hangt af van de waarde van wat jij erft. Je raadt het al... Hoe hoger de waarde van de erfenis, hoe meer belasting je erover betaalt. Naast de waarde is de hoogte van de erfbelasting ook afhankelijk van de relatie tot de overledene. Als de erflater geen familie van je is betaal je bijvoorbeeld veel meer belasting.
13. Welke kosten zijn aftrekbaar voor de erfenis?
Hoe meer kosten je kunt aftrekken van de erfenis, hoe minder erfbelasting je erover betaalt. Wanneer de erflater ook schulden achterlaat en jij de erfenis volledig aanvaardt, kun je deze schulden van de erfenis aftrekken. Daarnaast kun je ook denken aan de kosten voor de uitvaart van de erflater. Wees er echter op alert dat deze kosten in mindering worden gebracht op uitkeringen van de uitvaartverzekering.
De volgende uitvaartkosten kun je aftrekken van de erfenis:
- Aankoop van het graf
- Kosten voor de grafsteen
- Grafrechten voor de komende jaren
- Rouwadvertenties
- Huur van een condoleance ruimte
- Tot 1 jaar na het overlijden mag je ook de kosten van eventuele kerkdiensten van de erfenis aftrekken
- Kleding en verzorging van de overledene
- Bloemen
Meer vragen over de erfenis
Bovenstaande vragen over de erfenis worden het meest gesteld als het gaat om zaken zoals het vastleggen van de erfenis en de afwikkeling van de erfenis. Heb je zelf nog vragen over de erfenis die hier niet tussen staan? Laat het ons weten in de reacties.
Reacties (12)